Sólar­orka er uppspretta hinnar ærsla­fullu þróunar lífs­ins. Uppruni og eðli auðs okkar felst í útgeislun sólar, sem leysir orku – auð – án nokk­urs endur­gjalds. Sólin gefur án þess að þiggja neitt á móti. Menn voru meðvit­aðir um þetta löngu áður en stjar­neðl­is­fræðin mældi þessa þrot­lausu ofgnótt … ¹

Í dag rigndi svo ég gat unnið. Ég gat unnið því það rigndi. Það er, ég fékk vinnu­frið fyrir hugmynd­inni um tilveru þarna úti. Sumir marx­istar eru mótfallnir öllum hugmyndum um að nátt­úru­fyr­ir­bæri eins og veðr­átta hafi mikil áhrif á fólk. Ég held að það sé vegna þess að einhvern tíma hafi íhald heims­ins viljað gera mjög mikið úr áhrifum nátt­úru­skil­yrða, meðal annars til að skil­greina þjóðir út frá þeim. Og það væri ábyrgð­ar­laust að full­yrða að Íslend­ingar vinni jafn mikið og þeir gera, fyrir jafn lítinn ávinn­ing og raunin er, veðurs­ins vegna. Þá er ráð að þýða tillög­una yfir á hagfræði.

Um hvaða x sem er gildir að maður verður að telja sig hafa einhvern ávinn­ing af því til að sækj­ast eftir því. Maður verður að hafa einhvern ávinn­ing af frístundum, til dæmis, til að sækj­ast eftir þeim. Að öðru jöfnu er meiri ávinn­ingur af stund í blíðu veðri en stund í nöpru verði. Til að njóta þess að vera til í nöpru veðri þarf raunar að leggja í kostnað sem þarf ekki til að njóta þess að vera til í góðu veðri: að njóta þess að vera til í sólskini og blíðu krefst í mesta lagi fatalarfa, auk aðgangs að drykk og mat. Að njóta tilver­unnar í vondu veðri krefst alls þess en að auki húsa­skjóls, einangr­unar, kynd­ingar, fleiri fatalarfa, feit­ari matar. Ef satt er að maður sé manns gaman þarf í góðu veðri ekkert umfram ofan­talið fyrir fólk til að hitt­ast og njóta þess – það kemur í sama stað niður hvort fólk hitt­ist í skóg­ar­laut eða á torgi, en jafn­vel þó torg þyrfti til, og bekki og borð, þá er það lítill kostn­aður þegar honum er deilt á þá sem njóta aðstöð­unnar. Svona miðað við. Því í vondu veðri þarf fleira. Í fyrsta lagi þarf hús og boð til húss­ins: einhver sem hefur yfir umfram­hús­næði að ráða býður öðrum til móts við sig á tíma sem ákveða þarf með einhverjum fyrir­vara. Skipu­lagið er vesen – sem er orð yfir kostnað. Ferðin er vesen – og áhættu­söm, fólk varð úti á leið yfir heiðar í gamla daga. Til að hitt­ast, að vetr­ar­lagi, hætti fólk á að deyja á leið­inni. Hitt­ing­ur­inn verður form­legri fyrir vikið, sem er vesen. Fullt af veseni.

Með öðrum orðum er erfið­ara að njóta tilver­unnar í löndum þar sem veðrið er að jafn­aði vont en í löndum þar sem veðrið er að jafn­aði gott. Erfið­ara í merk­ing­unni kostn­að­ar­sam­ara. Þessi munur er minni í þétt­býli en í dreif­býli, þar sem vesenið við þetta allt saman minnkar en þó getur verið svo mikil vinna að vera til í vondu veðri, og nautnin af lífinu svo pervisin, að munur­inn á vinnu­stundum og frístundum, mældur í ánægju eða lífs­fyll­ingu, verður hverf­andi. Miðað við. Hætt­unni á að verða úti er ekki einu sinni útrýmt að fullu með þétt­býli – einn langafa minna varð úti, eftir fyllerí, við dyrnar að heim­ili sínu. Fannst þar látinn að morgni. Það er víst ekki eins­dæmi. Ánægjumun­ur­inn af vinnu­stundum og frístundum er nokkru minni þar sem veðr­átta er óblíð en á þeim stöðum sem eru af nátt­úr­unnar hendi eins og hann­aðir fyrir mann­legar þarfir. Enda berst íslenska verka­lýðs­hreyf­ingin ekki af neinni festu fyrir styttri vinnu­degi – síðasta stytt­ing vinnu­dags­ins barst með Evrópu­til­skipun sem hefur ekki verið með öllu óumdeild – en sama verka­lýðs­hreyf­ing hefur náð að merja í gegn nokkuð drjúg sumar­frí. Nokkuð margir vinna sem mest þeir mega, ár eftir ár, með þetta augnamið framundan hvern vetur, að komast í nokkrar vikur eitt­hvert þar sem má greina betur muninn á vinnu og ekki-vinnu. Að eyða öllum sparn­aði vetr­ar­ins í sólar­löndum er ekki óráðsía heldur skyn­semi. Og greiðslu­korta­fyr­ir­tæki hafa það fínt á Íslandi fyrir að leyfa þér að verja sparn­aði næsta vetrar í sólskinið líka. Sem er líka skynsamlegt.

Þétt­býlið jafnar aðstæð­urnar svolítið og tæknin líka, allt frá ljósa­bekkjum til ylstrandar til yfir­vof­andi þrívídd­argler­augna. (Reyndar mætti skoða tölur yfir miða­sölu í kvik­mynda­hús út frá veðri í mynd­unum: þekkt er að fólk fer frekar í bíó á veturna en sumrin – en getur verið að myndir séu líka, að öðru jöfnu, því vinsælli sem þær eru sólrík­ari? Í það minnsta hefur La la land til dæmis fátt annað sér til ágætis, en þar er tölu­vert af blíð­viðri.) Hugs­an­lega er eina markmið allrar tækni­þró­unar mann­kyns ýmist að færa sig í sólskinið (mark­miðið með öllum hern­aði) eða færa til sólskinið sjálft (mark­miðið með öllu hinu). Hafi veðrið einhvern tíma verið áhrifa­valdur á hversu mikið eða lítið fólk langar til að eiga sjálft sig og tíma sinn, áhrifa­valdur, það er, á stétta­bar­áttu, þá hljóta áhrif þess að fara þverr­andi eftir því sem tæknin dreifir ylnum.

Engu að síður er raunin sú að ég, alinn upp í landi þar sem opin­berar stofn­anir og bankar loka skrif­stofum og gefa starfs­fólki frí þegar hitinn fer yfir tutt­ugu gráður, þarf, við blíð­ari nátt­úru­skil­yrði, virki­lega að taka á honum stóra mínum til að sitja við störf. Þess vegna er rign­ingin blessun, hún er annað nafn á skorti og án hans væri aldrei skyn­sam­legt að mæta í vinn­una. Ég vann því í dag rigndi.