Tilveran er hótinu kyrr­lát­ari utan Facebok.

Það er ekki bara að þar inni er alltaf havarí, og ekki bara að appið getur fyllt í hverja tómstund dags­ins með einhverju, bara einhverju – Trump var að segja eitt­hvað! – hey, sætur köttur! – sérðu hvað er hægt að smíða úr blýöntum og epoxí!!? – heldur er mín upplifun sú að Face­book sé samheiti við Ísland. Að vera á Face­book er að vera á Íslandi. Að hætta að opna appið eða síðuna er að bregða undir sig betri fætinum, hleypa heimdrag­anum, skreppa aðeins frá.

Ég heyrði það viðkvæði fyrst tíu ára gamall, einn snjó­þungan vetur á Núpi í Dýra­firði, að maður gæti ferð­ast um heim­inn með því að sitja kyrr og lesa í bók. Mér fannst það ekki sann­fær­andi en þetta fannst bæði sem vísa og gáta, áreið­an­lega í nokkrum útgáfum. Nú er fram komin enn einfald­ari leið til að ferð­ast um heim­inn án þess að færast úr stað: að opna ekki samfélagsmiðla.

Þessi upplifun er auðvitað háð sjón­ar­hóli og kannski hætt­ara við henni á Íslandi en annars staðar, í beinu hlut­falli við útbreiðslu kerf­is­ins. Samkvæmt Eurostat eru 91% Íslend­inga frá 16 til 74 ára virkir notendur samfé­lags­miðla. Það er hærra hlut­fall en í nokkru öðru Evrópu­ríki. Næst á eftir Íslandi er Noregur, með 82% notkun, en meðal­tal ESB-ríkja er 56%. Í örfáum Evrópu­ríkjum notar minni­hluti fólks samfé­lags­miðla: Frakklandi, Bosníu og Hersegóvínu, Ítalíu og Slóveníu.

Að því gefnu að tæknistigi heims­ins hraki ekki um áratugi eða aldir, ef allt heldur áfram sem horfir, þá er ég af síðustu kynslóð­inni sem man hvernig það var að geta farið burt. Ferð­ast til ekkert svo fjar­lægrar borgar, en vera þarmeð óíná­an­legur, nema að því leyti sem maður lagði sig sérstak­lega fram um að vera í sambandi. Ég rétt svo náði að finna lykt­ina af þessum mögu­leika (hún er mjög svipuð lykt­inni af brenndu gúmmíi og svita í neðanjarð­ar­lestum Parísar) á meðan milli­landasím­töl voru dýr. Rétt svo náði að fara burt á meðan tók því að senda póst­kort þaðan.

Og kannski voru það ekki margar kynslóðir sem gátu þetta. Yfir­stéttir lengur en alþýðu­fólk – þorri almenn­ings á Vest­ur­löndum ekki að ráði fyrr en upp úr miðri 20. öld. Það þarf ákveðið tæknistig, ákveðið stig í þróun kapí­tal­ism­ans og stétta­bar­áttu – lífs­kjör umfram nauð­þurftir – til að geta auðveld­lega brugðið sér burt. Á meðan mögu­leik­inn varði óraði líklega ekki marga fyrir því að sama lógík myndi skömmu síðar binda endi á hann.

Enn er auðvitað hægt að komast burt, en það kostar. Áður var kostn­að­ar­samt að vera í sambandi, nú er kostn­að­ar­sam­ara að finna ótengdan áfanga­stað. Eða slökkva. Hver veit hverju maður missir af ef maður slekkur, ef maður opnar ekki einu sinni póst­inn sinn.

Fullt af fólki hefur skrifað af meira viti um þessa gjör­breyt­ingu. Að hvar og hvaðan sem við erum komumst við ekki eða varla burt þaðan. Að aðrir staðir eru ekki lengur til. Bara þetta sívirka hér og nú sem fyrir vikið er einhvern veginn hvorugt.

Stundum verður það of mikið. Ég vel að opna ekki eitt appanna í nokkra daga. Glöggir lesendur sjá að ég er jafn­harðan byrj­aður aftur að blogga. En finnst það frið­sælla sem stendur, líkara póst­korti. Veðrið leikur við okkur.