Á dögunum var mér bent á að lesa René Girard, mannfræðing sem lést fyrir nokkrum árum en hefur verið að trenda svolítið upp á síðkastið. Og ég held að það hafi verið í hans eigin texta, þó var það mögulega í viðtali við hann, sem minnst var á jólaguðspjallið, hvernig þar er vikið frá manntalinu sem keisarinn lét fara fram um þær mundir, beint inn í hlöðuna þar sem ung, eignalaus kona fæðir barn. Og hann benti á bíóið, klippinguna hér, frá þessu víða skoti af hinu opinbera manntali keisarans yfir í nærmynd af þátttakendum í þessum einkaviðburði, og sagði eða skrifaði eitthvað á þá leið að þetta væri hið mikilvægasta, að veita því athygli og leggja rækt við það í tilverunni sem heimsveldið kemur ekki auga á.
Mér skilst að Girard hafi ekki allskostar verið neinn kommúnisti en eitthvað alveg hliðstætt hefur þó kommúnistinn Alain Badiou sagt, franskur heimspekingur sem enn er á lífi, að ég best veit, um hlutverk lista: að gefa gaum að og leggja rækt við það sem heimsveldið kemur ekki auga á. – Ég fann línuna, hún var svona (í þýðingu sem birtist einhvern tíma einhvers staðar): „Í dag er aðeins hægt að gera list frá upphafsreit þess sem, hvað heimsveldið varðar, er ekki til“. Hann hefur annað heimsveldi í huga, en það hefur Girard svosem líka, báðir tala til samtíma síns. Við getum allt eins kallað það hið opinbera.
Í gær hlustaði ég á upptöku af ræðu sem Leonard Cohen flutti þegar hann tók á móti verðlaunum á Spáni fyrir höfundarverk sitt, árið 2011. Ég hafði ekki heyrt hana áður. Þetta er falleg ræða, eins og búast mátti við – ég myndi kalla hana hjartnæma ef ekki væri löngu búið að tuska það orð til. Þar segir Cohen frá þakkarskuldinni sem hann standi í við Spán, fyrst fyrir skáldið Lorca, síðan fyrir manninn sem kenndi honum að leika á gítar. Og þegar hann segir frá því sem hann vill þakka Lorca, leyfið til að finna rödd kallar hann það, þá bætir hann því við að röddinni hafi fylgt leiðbeiningar, eða fyrirmæli. Þau hafi verið þessi: „never to lament casually“. Að barma sér aldrei billega.
Það er nótt og þessar línur, tvær eða þrjár, fannst mér sýna einhvern vilja eða tilhneigingu til að leika saman. En ég kann ekki við að þvinga þær nær hver annarri hér og nú, það er nóg að kynna þær, eigi þær erindi hver við aðra ráða þær fram úr því sjálfar.