Draumur um ótak­mark­aða auðlind og alveg nýja stjórnarskrá

27.10.2024 ~ 4 mín

Umhverf­is­lega hlýt ég að hljóma siðblindur ef ég segi: þegar ég hef lokið við verk þætti mér gott að henda tölv­unni minni eða koma henni fyrir í geymslu og byrja næsta verk á nýrri tölvu, ósnertri. Ég hef auðvitað ekki efni á öðru eins, og þó ég hefði efni á því veit ég ekki hvort mér þætti það verj­andi … en það er þessi tilfinn­ing að byrja með hreint borð, það er ekki sjálf­gefið að finna hana við útatað borð, eins þó að maður stafli þar nýjum blaðabunka.

Maður þarf að finna leiðir til að lifa með sérvisk­unni sinni. Og fúnkera þó að hún fái ekki allar sínar ítrustu óskir uppfylltar. Hugur­inn er takmarka­laus, segja þau, holdið ekki. Ég veit ekki með takmarka­leysið, en hann er heimtu­frekur. Og veröldin takmörkuð auðlind.

——

Það er komið að því að huga að næsta pistli fyrir Lest­ina. Þegar ég tala um nýja tölvu milli verka meina ég ekki milli pistla, heldur þessi sem leggja undir sig allt plássið á meðan á þeim stendur.

Ég þarf hins vegar að taka einhverja ákvörðun um þessa pistla. Sá þriðji í röðinni var rýr. Ástæðan getur verið af tvennum toga: hugleysi eða hugstol. Hugleysi, í hefð­bund­inni merk­ingu, að vera ragur. Það er vel inni í mynd­inni. Á því má sigr­ast. Hugstol er verra, þegar maður er ekki ragur við að segja eitt­hvað heldur hefur ekkert að segja. Í þessu tilfelli um tiltekið viðfangs­efni, sem ég valdi mér þó sjálfur.

Hvað í ósköp­unum lá mér svona á að segja um upplýsingaóreiðu?

Mér finnst hugtakið forvitni­legt, fyndið og hafa næstum enda­laust fasískt pótentíal. Fff. Að vilja berj­ast gegn, ekki bara ósann­indum, heldur líka sann­indum sem sett eru fram með skað­legum ásetn­ingi, hver sem tekur sér það hlut­verk er kominn á ansi hálan ís. En það eru nokk­urra ára gamlar fréttir, ég held að hugtakið kveiki ekki lengur í neinum, ekki heldur sjálfum mér.

Það sem þarf að tala um, hér og nú, er eitt­hvað annað.

Eða:

Það sem þarf að tala um hér og nú er einmitt þetta. Ef áhug­inn á því hefur dofnað er það ekki vegna þess að það er ekki lengur áhuga­vert heldur vegna þess að það er svo alltumlykj­andi að við tökum ekki lengur eftir því. Ekki bara meint upplýs­inga­óreiða heldur einmitt meintu átökin við hana. Samfé­lags­miðlar segj­ast vera að berj­ast gegn upplýs­inga­óreiðu, fjöl­miðlar segj­ast vera að gera það, stjórn­völd segj­ast gera það – allur almenn­ingur ver frístundum sínum í að greiða úr upplýs­inga­óreiðu og nokkur hluti fólks vinnu­tím­anum áreið­an­lega líka.

Ég sé hvað setur. Hvort ég finn einhvern flöt á þessu, eitt­hvað sem mér finnst taka því að segja, næstu sólarhringa.

——

Selenskí er að koma. Hver sem tekur á móti honum, tekur í hönd­ina á honum, á viðræður við hann, veitir honum loforð, brosir framan í mynda­vél með honum, veit annað hvort betur en ég hvað hann eða hún er að gera, eða er færari í að halda ró sinni andspænis eigin vanþekk­ingu og vanhæfni. Það þarf ekki að taka fram að innrás Rússa er glæp­sam­leg og Pútín óféti. Það þýðir ekki heldur sjálf­krafa að manni finn­ist yfir­ráð nokk­urs ríkis yfir land­svæði þess virði að stefna hundruðum þúsunda ungs fólks í opinn dauða, limlesta enn fleiri, og hætta á enn víðtæk­ari skelf­ingar. Mesta gæfa Íslands andspænis innrásum hefur hingað til verið sú að hafa engan her, geta ekki veitt viðspyrnu: það átti við þegar Jörgen Jörgensen stofn­aði lýðveldið góða en skamm­vinna sumarið 1809 og það átti við þegar breski herinn kom hingað vorið 1940. Ætti það líka við ef innrás­arliðið væri rúss­neskt? En kínverskt? Hefði það átt við ef Þjóð­verjar hefðu verið fyrri til? Ég kann ekki að svara þannig spurn­ingum, ég kann bara að lamast andspænis þeim, eins og Hamlet, þó án þess að vera svo vel máli farinn prins.

Maður má vera Hamlet á meðan maður er í fæðing­ar­or­lofi. En svo þarf manni líklega að byrja aftur að finn­ast eitt­hvað, af mikilli festu, eins þegar maður veit ekki. Í milli­tíð­inni finnst mér bara undra­vert að fólk virð­ist almennt eiga auðvelt með að taka skýra og afdrátt­ar­lausa afstöðu með einum, á móti öðrum, í stríði. Að þegar A drepi B sé það rétt­látt, og sjálf­sögð kurt­eisi að leiða ekki hugann of mikið að því, en þegar B drepi A sé það rang­látt og engin refs­ing nógu þung. Vegna ágrein­ings um, þegar allt kemur til alls, fasteignir.

——

Sem minnir mig á: að kjósa. Ég myndi kjósa hvaða fram­boð sem legði til að Ísland fæli Samein­uðu þjóð­unum að setja lýðveld­inu nýja stjórn­ar­skrá. Sá hnútur verður að minnsta kosti áreið­an­lega ekki leystur innan­lands úr þessu.